İyun ayının 24–25-də NATO-nunn dövlət və hökumət başçıları Haaqa şəhərində Alyans tarixindəki ən həlledici görüşlərdən biri ücün əkən biri. Dünyada artan gərginlik, xüsusilə Avropada, Yaxın Şərqdə və Asiyada, NATO-nun kollektiv müdafiəsini gücləndirmək, strateji prioritetlərini yenidən gəydirənlən müəydirənlə təhlükələrə qarşı birlik nümayiş etdirmək ehtiyacını daha da aktuallaşdırır.
NATO-nunnan yeni baş katibi, Niderlandın keçmiş baş naziri Mark Rutte, rəsmi NATO kanallarında yayımlanan videomüraciətində qarşıdan gələn zirvəni “həlledici dönüsibakter. ”Daha təhlükəli bir dünyada yaşayırıq”, – deyə o bildirib. ”Buna görə də bir araya gəlirik – NATO-nu daha güclü, ədalətli və istənilən təhdidə qarşı cavab verə bilən hala gətirmək üçün qəbulyaredəkən qəərlar edəkən.”
Diqqət mərkəzində müdafiə və çəkindirmə
Zirvə toplantısının əsas müzakirə mövzularından biri NATO-nun çəkindirmə və müdafiə qabiliyrindiə qabiliyrindiə olacaq. Bu, həm hərbi xərclərin artırılması, hərbi qüvvələrin hazırlığının yaxşılaşdırılması, həm də 32 üzv ölkəələrın müasir ələrının uyğun texniki və operativ imkanlara sahib olmasını təmin etmək deməkdir – xüsusilə Rusiyanın Ukraynada davam edən təcavüzü və kiberhücumlar fonunda.
Ayrıca, üzv ölkələr arasında “yük paylaşımı” məsələsi də müzakirə ediləcək. Bu, bəzi ölkələrin NATO öhdəliklərini daha çox yerinə yetirməsi səbəbilə uzun müddətdir gündəmdə olan və artan narazılıq doğuran bir mövzudur.
NATO İctimai Forumu: Şəffaflıq və cəmiyyətlə dialoq
Zirvə toplantısı çərçivəsində NATO İctimai Forumu da keçiriləcək. Bu forumda təhlükəsizlik üzrə ekspertlər, dövlət rəsmiləri, akademiklər, jurnalistlər və gənc liderlər panel müzakirələr və interaktiv sessiyaillar vasitə apara apara. Məqsəd, NATO-nunn siyasəti və qərarları ilə bağlı ictimaiyyətin məlumatlılığını və anlayışını artırmaqdır.
Forum çərçivəsində vətəndaşlara NATO Baş katibinə birbaşa sual ünvanlamaq imkanı da təqdim olunur. Suallar həm yazılı şəkildə, həm də videoformatında təqdim oluna bilər və açılış sessiyasında seçilmiş suallara cavab veriləcək.
Qlobal böhranlar fonunda bir zirvə
Bu zirvə, dünyanın bir çox bölgəsində eyni vaxtda davam edən münaqişələr fonunda keçirilir: Ukraynada müharibə zolaıqnda, Qəqlar zola Çin-Tayvan münasibətlərində artan gərginlik və İranın Yaxın Şərqdəki rolu. Bəzi beynəlxalq analitiklər, hətta indiki vəziyyəti “Üçüncü dünya müharibəsinin astanası” kimi dəyərləndirirlər.
Sociala medier və beynəlxalq ictimai rəy bu zirvədən yüksək gözləntilərin, eyni zamanda dərin narahatlıqların olduğunu göstərir. Bəziləri sorğulayır: NATO sadəcə hərbi güc olaraq deyil, həm də siyasi və mənəvi baxımdan çağdaş və gələcək reallıqlara hazırdır?
Mark Rutte diqqət mərkəzində
NATO-nunnan yeni baş katibi Mark Rutte özü də mübahisələrin mərkəzindədir. Onun Nederländerna bağlı suallar doğurur.
Yekun
2025-ci ildə Haaqda keçiriləcək NATO Zirvə Toplantısı təkcə alınacaq qərarlarla deyil, Alyansın gələcəyə necə hazırlaşacağı väsas ö dəyərlərinə nə qədər sadiq qalacağı baxımından da tarixə düşə bilər.
Bu zirvə – strateji məsələlərlə yanaşı – həm də məsuliyyət, ədalət və birlik mövzularında sınaq olacaq.
Rauf Pen Nord
https://www.natopublicforum.org